Udzielenie przywileju w Kodeksie Prawa Kanonicznego

W prawie kanonicznym przywilej może być udzielony przez kompetentną (właściwą rzeczowo, miejscowo i osobowo) władzę kościelną w sposób bezpośredni (per directam concessionem). Można wobec tego powiedzieć, że tzw. dawcą przywileju (donator privilegii) może być jedynie ustawodawca kościelny (legislator), jego przełożony (np. metropolita w stosunku do biskupa) lub następca prawodawcy (np. kolejny biskup czy kolejny papież). Piastun władzy wykonawczej może udzielić przywileju jedynie o ile i ustawodawca upoważni go i tylko w granicach upoważnienia.

Przywilejów, zgodnie z pradawną praktyką Kościoła, udziela się przede wszystkim na piśmie, w odpowiedzi na czyjąś prośbę (ad instantiam). Można również udzielić łaski z inicjatywy prawodawcy np. Ojciec święty może wydać przywilej motu proprio (dosłownie „z własnej woli” czy „samorzutnie”). Możliwe jest również udzielenie przywileju ustnie (oraculo vivae vocis), co jednak może rodzić poważne trudności interpretacyjne i dowodowe (verba volant, scripta manent). Oczywiście ustne uprzywilejowanie nie wyklucza następczego sporządzenia dokumentu deklarującego treść łaski.
Nabycie przywileju winien udowodnić ten, kto z faktu jego obowiązywania i udzielenia wywodzi skutki prawne. Stuletnie albo niepamiętne posiadanie przywileju wprowadza jednakże domniemanie zwykłe, że rzeczywiście go udzielono (kanon 76 par. 2).

Ojciec święty ze względu na swój prymat, może udzielać przywilejów sprzecznych z normami ustaw kościelnych zarówno o powszechnym (leges generales) jak i partykularnym (leges particulares) charakterze. Poza tego typu przywilejami contra legem Biskup Rzymski może również udzielać przywilejów praeter legem. Pozostałe podmioty dysponujące w Kościele władzą ustawodawczą mogą udzielać przywilejów pozostających w sprzeczności z własnymi ustawami partykularnymi lub dotyczących materii przez te ustawy nieuregulowanych (praeter legem). Według przeważającej opinii jurysprudencji podmioty te mogą również udzielać przywilejów contra legem generalem, jednak tylko jeżeli taka kompetencja wynika (nie koniecznie wprost, lecz również implicite przy zachowaniu prawidłowych metod interpretacji prawa) z tejże ustawy ogólnej (zob. np. kanon 933 lub 936 Kodeksu Jana Pawła II).

Przeczytaj również